My, ludzie z zachodu, uwielbiamy temat feminizu muzułmańskiego, ale jednocześnie chcemy nieustannie słuchać, jak źle się tym biednym muzułmankom albo Arabkom żyje. Uwielbiamy historie o przemocy, braku dostępu do edukacji i poligamii. Jesteśmy uzależnieni od złych wiadomości.

Wydaje się, że wiadomość o zdobyciu Kabulu przez talibów gruchnęła na nas jak grom z jasnego nieba, pewnego razu włączamy telewizję, sprawdzamy wiadomości w internecie, i czujemy się jak dwadzieścia lat temu. A przecież nic by na to nie wskazywało, prawda?

Tyle że wskazywało. To było absolutnie do przewidzenia i eksperci, ludzie posiadający odpowiednią wiedzę czy wykształcenie, mówili o tym bardzo głośno. Tylko wtedy nas to nie obchodziło. No ale nie szkodzi, teraz nadrabiamy, interesujemy się, szukamy zbiórek, udostępniamy posty, niektórzy się nawet modlą. Któregoś dnia komuś się wreszcie przypomina, że tu chodzi o Afganistan, a z czym, niestety, najbardziej kojarzy się nam Afganistan?

Ach, tak. Z burką.

Lubię to zdjęcie, bo obejmuje wiele bardzo różnych kobiet i to jest piękne

Internet, kolejny raz, okrąża to okropne zestawienie Afganek sprzed wojny i Afganek teraz. Podpisujemy je różnie, jesteśmy przerażeni losem tych kobiet. Tylko czy naprawdę nas porusza ich nieszczęście, czy może jest to tylko kolejna zła wiadomość, którą dokładamy do stosu złych wiadomości, bez których nie umiemy żyć?

Teraz wy, którzy tu trafiliście, ludzie wrażliwi na tragedie świata, jesteście oburzeni. Myślicie sobie, że te historie są straszne, że wolelibyście o nich nie słuchać. Ale to nie jest prawda. To właśnie wy, ludzie wykształceni, społecznie zaangażowani, najbardziej tych historii potrzebujecie. Nie wątpię, że naprawdę tym kobietom współczujecie i chcecie dla nich jak najlepiej, nie zrozumcie mnie źle. Wiem, że macie serce po właściwej stronie, przynajmniej w większości. Ale jest coś bardzo niepokojącego w tym, jak podświadomie używamy – my, społeczeństwo – szeroko pojętego "Orientu" jako naszego własnego, prywatnego "no, mogło być gorzej".

To jest coś, z czym spotykam się na co dzień, kiedy ludzie szczerze, z otwartymi sercami pytają, jak te biedne kobiety tam żyją! Nie zdając sobie w zasadzie sprawy, gdzie jest to mityczne "tam" i o jakie kobiety konkretnie chodzi. Ponieważ, niestety, ale jako społeczeństwo, poziom naszej wiedzy o świecie poza Europą jest tragiczny. To jest coś, co jest nie do końca naszą winą, a raczej problemem systemu edukacji – tak, problemem! Nie żyjemy w próżni, Europa nie jest cudowną, magiczną krainą, na którą nie wpływa sytuacja w innych częściach świata. A wszystkie, absolutnie wszystkie takie problemy są dużo bardziej skomplikowane niż "islam zły". 

Muzułmanki, Afrykanki czy Azjatki, Arabki i Afganki, Iranki, Turczynki, ich życia i tragedie, to nie jest żadna "opowieść ku przestrodze" dla nas, niemuzułmańskich Europejek, siedzących sobie wygodnie w domu. Absolutnie oburzające dla mnie jest patrzenie na to w ten sposób. Nie należy, jeśli kierujemy się empatią, patrzeć na cudze dramaty i myśleć rzeczy w stylu "dobrze, że to nie u nas" albo "jeszcze trochę i będzie tak u nas" i wszystkie inne okropne slogany, którymi podpisywaliśmy zdjęcia Afganek.

Ludzkie tragedie nie są po to, żebyśmy czuli się lepiej, bo nas nie dotyczą, albo używali ich wyłącznie jako sloganu. Jest to wszystko podszyte taką okropną nicią orientalizmu. Dzieli świat na "nas" i "ich", Orient podporządkowany ideom i wyobrażeniom Zachodu i sam Zachód, który pociąga za sznurki. Bo Zachód potrzebuje biednego, niecywilizowanego Orientu i jego tragedii, tak samo jak potrzebuje mitów greckich. Nadal chcemy grać wybawiciela i przewodnika dla tych biednych krajów, które są biedna z naszej winy. I ciągle, nieustannie, wpychamy je w jeszcze większą biedę i hodujemy im coraz więcej problemów. Ale rola zbawcy to już część naszej tożsamości, której musimy się powoli, z pokolenia na pokolenie, oduczać, ponieważ realnie, od setek lat, krzywdzi całe regiony świata. A żeby się z tych naszych wyobrażeń uwolnić, zginęły setki tysięcy ludzi. Kiedy zaczniecie zwracać na to uwagę, to okaże się, że te schematy są wszędzie, nawet tam, gdzie się ich nie spodziewacie, i spłaszczają, krzywdzą i dehumanizują miliony ludzi i setki kultur.

Zupełnie osobną kwestią jest fakt, że islam, jako jedna z największych religii świata, zadomowił się już naprawdę bardzo dawno na Zachodzie, więc ciężko już mówić o "tam" i "tu". A jednak nadal to robimy. I nadal myślimy, że to tylko kwestia tego, że "islam zły". I że dobrze, że u nas tak nie jest.

Rozumiem, skąd taka postawa feministek zachodnich – nas – kiedy stajemy w obliczu kolejnej złej wiadomości płynącej z kraju muzułmańskiego. Rozumiem, że też mamy powody do obaw, że nasza walka się nie kończy, że chcemy zapobiec temu, aby podzielić los Afganek. Tyle że naprawdę nieładnym krokiem jest sprowadzanie czyjejś, ogromnej w dodatku, tragedii, do swojego problemu. Tragiczna sytuacja Afganistanu nie jest o nas. I nie umiem tego dosadniej powiedzieć. To po prostu nie jest o nas. Nie należy brać sobie Afganistanu, obdzierać tych ludzi z przestrzeni, a ich tragedię z kontekstu, i prezentować jak bajkę o kózce, która skakała, albo historyjkę, którą się kogoś zastrasza. To jest, najzwyczajniej w świecie, nieetyczne.

W taki sposób nie należy traktować żadnych ludzkich tragedii, po prostu żadnych. Chyba że na obrazku nie dostrzegamy żadnych ludzi, tylko pewne wyobrażenie, slogan.

To, co obecnie dzieje się w Afganistanie i działo się przez ostatnie 40 lat (!) to tragedia wszystkich ludzi. Oczywiście, sytuacja kobiet jest wielkim problemem, ale nie zamykajmy oczu na cierpienie całego narodu, skupiając się tylko na burkach i edukacji, robiąc z tego przestrogę dla białych kobiet. Może to się tak dobrze nie szeruje, ale czterdziestoletni konflikt jest naprawdę bardzo skomplikowany i nie rozumiem, dlaczego każdy nagle próbuje być ekspertem od Afganistanu. Zapewniam was, że wyeliminowanie talibów z Kabulu nie wyeliminuje burek i niqabów. 

Afganki nie były "głupie", nie "dały sobie zabrać praw". Dlaczego mamy używać ich cierpień jako przestrogi? Przed czym? W momencie wybuchu konfliktu zbrojnego żadne protesty i aktywizmy na nic się nie zdadzą, przykro mi. W niektórych sytuacjach nie można nic zrobić, aby uchronić się przed tragedią, jaką jest obdarcie z podstawowych praw, a jeśli zestawienie dwóch zdjęć Afganek, z czasów przed wojną i teraźniejszości, to wszystko, co możecie powiedzieć na temat sytuacji, to warto przemyśleć, czy może nie należy czasem się nie wypowiadać. Nie wszystko trzeba komentować, nie na wszystkim trzeba się znać. Ale zawsze nieeleganckie jest spłaszczanie problemu albo niedoedukowanie się przed zrobieniem szokujących stories. Nie rozumiem, jak można wypowiadać się na temat sytuacji kobiet w Afganistanie, nie próbując nawet zrozumieć uwarunkowań kulturowych albo przyczyn i celów feminizmu muzułmańskiego. To nie jest taki sam feminizm jak zachodni i nie zawsze nasze cele są zbieżne. Jest w tym takie dziwne założenie, że każda kultura chce gonić za zachodem, że każde państwo potrzebuje demokracji, a każda kobieta chce zrzucić hidżab. No więc nie, nie zawsze to tak wygląda, a naszym zadaniem, jako szerokopojętego Zachodu, jest przestać narzucać swoje zdanie na całą resztę świata.

Każda religia ma swoje ciemne strony i grupy, jednostki, które używają jej w złych celach i do usprawiedliwiania haniebnych czynów. Przemoc jest zawsze, nie obronimy się przed nią dlatego że "u nas tego nie ma". Jest, tylko się inaczej nazywa. I niczym innym się nie różni.

Dla jasności: nie próbuję powiedzieć, że kobiety w Afganistanie chcą nie móc wychodzić z domu albo że my mamy tak źle, jak Afganki. Zupełnie nie o to tu chodzi, to tylko ostatnio bardzo powszechny przykład dużo szerszego problemu, czyli tego, jak w ogóle o Oriencie rozmawiamy, na co zwracamy uwagę i co nas interesuje. Szczególnie w kwestii sytuacji kobiet. Ogólna fascynacja tym, jak muzułmankom jest źle, jest po prostu obrzydliwa. Jeśli, słysząc, że jestem arabistką, twoją pierwszą reakcją jest pytanie o to, dlaczego Arabowie biją swoje żony, to brak mi słów.

Wszystko to doprowadziło mnie do wniosku, że prawie że nie ma ludzi, którzy "interesują się sytuacją kobiet arabskich/muzułmanek" albo "feminizmem muzułmańskim", a którzy nie mają odpowiedniego wykształcenia. To nie jest prawda, że się tym interesujecie. Interesujecie się tym, co jest złe, co was szokuje, co was utwierdza w tym, że "islam zły", co podbudowuje was na duchu, bo one mają gorzej. 

Jest coś absolutnie zniechęcającego w tym, że potrafimy bardzo współczuć muzułmankom i tarzać się w ich tragediach, ale nigdy nie cieszymy się ich sukcesami. Nie świętujemy z nimi powolnie zachodzących zmian i nie cieszymy się z postępu. Nie rozumiemy, czym feminizm muzułmański różni się od zachodniego, nie znamy jego historii ani celów. Bo to jest nam niepotrzebne, potrzebujemy tylko bólu i tragedii, jak paliwa. Uważajcie, bo będziecie jak one! Nie wpuszczajcie uchodźców, bo będziecie jak one! Bójcie się islamu, bo będziecie jak one! I tak dalej, i tak dalej. Każda grupa, każda strona, każda osoba ma swój slogan. A najbardziej cierpią muzułmanie i muzułmanki.

Patrzycie z obrzydzeniem na książki Laili Shukri i myślicie sobie, że to okropne, a świadomie lub nie robicie dokładnie to samo – demonizujecie, szokujecie "ciemną stroną islamu", utwierdzacie krzywdzący obraz innych części świata. Z bijącym sercem udostępniacie wiadomości o statystykach małżeństw nieletnich na Bliskim Wschodzie, ale nawet nie pomyślicie, żeby ich poszukać na przykład w Stanach, czy nawet w Polsce.

Przemyślcie, proszę, jak mówicie o pewnych sprawach, pewnych sytuacjach i czy wasz głos faktycznie może pomóc – czy raczej ostatecznie przyniesie więcej krzywdy.

Bo niestety problemy kobiet są globalne, a jednak najciekawsze są wtedy, kiedy ofiara ma na głowie hidżab.

*Tak, Afganistan nie jest krajem arabskim. Dopowiadam dla pewności. Nadal, temat dotyczy muzułmanek ogólnie.

No więc stało się. Już ponad miesiąc temu zmieniłam sobie opis w tej ramce z boku, bo chcąc nie chcąc (ale bardziej chcąc), jestem już arabistką. Taką z wyższym wykształceniem. I normalnie mogę mieć na to papier, jak już wypełnię wreszcie obiegówkę i się po niego kiedyś przejdę do dziekanatu. Chyba sobie oprawię w ramkę, jak już nareszcie będę ten dyplom mieć.

Studiowanie to była do tej pory bardzo dziwna przygoda. Chociaż połowa z tego czasu na razie odbywała się online (a nawet więcej niż połowa, bo ten rok liczy się podwójnie w mojej głowie, skoro miałam dwa kierunki), to myślę, że wykorzystałam go tak jak trzeba. Co prawda nie wszystko zawsze szło po mojej myśli, łącznie z pewnymi najważniejszymi kwestiami, to ostatecznie liczy się tylko to, że nie tylko wreszcie mam ten nieszczęsny dyplom, ale też udało mi się tę pracę sklecić na czas!

A oj, nie było łatwo wypluć z siebie te prawie siedemdziesiąt stron, tak żeby miały sens. Ostatecznie jednak dopięłam swego i jeszcze zostały mi dwa dni do ostatecznego terminu (to sukces z moim grafikiem i jeszcze weselem z poprawinami na tydzień przed tymże terminem). Wiem, że wszyscy zawsze są ciekawi, to śpieszę wyjaśnić, że praca dotyczyła Trójcy Świętej (oraz Marii, matki Jezusa) w filozofii muzułmańskiej okresu klasycznego, ze szczególnym naciskiem na okres od VIII do XII wieku. Nieskromnie także dodam, że praca wyszła mi naprawdę bardzo dobrze i to jedno z moich największych studenckich osiągnięć. Nie bez przyczyny obie recenzje oceniły ją na celujący! Rzadko się przechwalam, naprawdę, więc tą jedną rzeczą bezczelnie się pochwalę. Jestem dumna z mojej pracy licencjackiej i dostałam z niej celujący. I do tego uważam, że zasłużenie, o, taka będę bezczelna!

Nie pytajcie, jak to się stało, że nagle zaczynam się specjalizować w filozofii, bo nie wiem. To się po prostu wydarzyło, kiedy dotarło do mnie, ze te zajęcia lubię najbardziej. A może ktoś jeszcze pamięta, jak w liceum na tym samym blogu zaklinałam filozofię jako najgorszą rzecz, jaka mi się w życiu przytrafiła. Utrzymuję to nadal, bo zachodnia filozofia jest absolutnie nie do zniesienia. Muzułmańska za to jest super i o matko, ile zabawy było w pisaniu tej pracy. To, oczywiście, była ciężka i momentami żmudna robota, szczególnie jak trzeba było zrozumieć terminy filozoficzne w obcym języku, kiedy się nie miało zbyt dobrej podstawy z ogólnej wiedzy filozoficznej (ale nadrobiłam sporo przy pisaniu), a opierało głównie na teologicznej i nagle ni z tego ni z owego, muszę wiedzieć, co to znaczy, że według metafizyki rzeczy konieczne nie są możliwe i tym podobne sprawy. Ale dałam radę i miałam naprawdę dużo przyjemności z pisania pracy. Myślę, że dobrze omawia temat, nie jest ani krótka, ani długa, a dodatkowo jest taka możliwość, że to pierwsze opracowanie tematu po polsku, przez co w ogóle rozsadza mnie duma. A jeśli mam być szczera, to tekstów omawiających, opracowujących wszystkie trzy Osoby (nie licząc już nawet Marii) po angielsku też wcale nie ma tak wiele. Biedny Duch Święty zawsze jest pomijany, przez wszystkich, i chrześcijan, i muzułmanów. Okazuje się, ze nikt nie wie, co z nim zrobić. Jeśli jednak te zagadnienia was jakoś interesują (nawet nie tylko w kontekście średniowiecznym, ale współczesnym), to możecie dać znać. Ja zawsze chętnie oświecam wszystkich, że w Koranie całe cztery razy (4!) padają słowa "Duch Święty". W totalnie neutralnym kontekście.

Ale, tak szczerze i po przyjacielsku, jestem potwornie zmęczona. Wiem, że niby już od ponad miesiąca mam wakacje, ale mój pierwszy egzamin wypadł 15.05 (czyli maja!), a obronę miałam 22.07 (czyli lipca!) i poza pojedynczymi dniami "wolnego" cały ten czas to był nieustanny zapieprz. Niezależny od zapieprzu w roku akademickim. Ogólnej sytuacji nie pomogło 3,5 z literatury rosyjskiej, które odebrałam jako osobisty policzek, ale to opowieść na inny wpis (pocieszyłam się piątką z rosyjskiego, bo naprawdę spodziewałam się czwórki w tym semestrze, ale jednak było mi bardzo miło, że moje wysiłki zostały docenione). Wiem, że chyba jestem już za stara, żeby się przejmować ocenami i przejmuję się naprawdę dużo, dużo mniej, ale to jednak przykre, kiedy ktoś cały semestr ciężko pracuje na zajęciach przez trzy godziny w tygodniu i faktycznie czyta te lektury, a potem dostaje trzy bardzo ogólnikowe pytania i to jest jedyna podstawa oceny pracy za cały semestr. Coś jest z tym mocno nie tak, moim skromnym zdaniem.

Ale to miała być historia na inny wpis. Teraz miało być wesoło. LUDZIE, MAM WYŻSZE WYKSZTAŁCENIE!!!

Kiedy na tym blogu zamieściłam pierwszy wpis, byłam jeszcze w gimnazjum. A teraz mam dyplom uczelni (jeszcze tylko dwa!), zdałam rok temu CAE (hmm, może jeszcze CPE), zdałam bez poprawek pierwszy rok na filologii rosyjskiej, przetrwałam dwa lata samorządu studenckiego i trzy lata Kół Naukowych, spędziłam trzy tygodnie w Egipcie, a jak nie będzie przypałów około-covidowych, to spędzę jeszcze więcej (ale nie zapeszam), i okej, czasem koncertowo wywaliłam się na twarz, odmówiono mi wydania opowiadania, a ABW nie wzięło mnie na praktyki. Ale myślę, że jest całkiem nieźle i naprawdę nie najgorzej spędziłam te trzy lata. Idę do przodu. Powoli odhaczam rzeczy z listy życiowej. Tylko ta nieszczęsna książka cały czas nade mną wisi, jak jakieś fatum.

Kiedyś napisałam tutaj, że nigdy nie mogłabym żyć z pisania i ostatnio tak sobie myślę, że może jednak bym mogła. Może, skoro nie jestem ani surferką, ani baletnicą, ani syrenią księżniczką, to to jedno dziecięce marzenie jednak ma ręce i nogi. Jeszcze muszę dojrzeć w środku, ale możecie się podzielić, co myślicie - czy prędzej będę syrenką czy pisarką, bo aktualnie dla mnie obie te rzeczy są tak samo odległe. Bliskie za to są mi teraz wiersze Puszkina (pod przymusem) i koncepcja duszy Ibn Siny (z osobistego skrzywienia).

Nie oznacza to jednak w żadnym stopniu, że uważam, że moje studia są bezwartościowe i nie będę mieć pracy "w zawodzie". Wiecie, bardzo możliwe, że nie będę mieć, rzadko ktoś szuka konkretnie arabisty! Ale ja tak studiów nie traktuję, nie oczekiwałam wcale magicznej przepustki do świata pieniędzy i że mnie ktoś przeszkoli, jak pracować. Nie chciałam nigdy studiów, które będa instrukcją obsługi z pracowania, jeśli takie w ogóle są. Chciałam wiedzy. Uczyć się i oduczać, jak to kiedyś tutaj napisałam. I to akurat na studiach, i jednych i drugich, ale nadal bardziej tych jednych, dostałam. Dostaję. Niesamowicie poprzestawiały mi klepki w mózgu i otworzyły oczy i za to będę najbardziej wdzięczna. Nie za naukę pisania po arabsku, wkuwanie tabelek na gramatykę czy tłumaczenie na polski karty Ligi Państw Arabskich. Tylko właśnie to oduczanie się pewnych rzeczy. Teraz najbardziej na świecie chciałabym oduczyć tego wszystkich innych ludzi, to pewnie bylibyśmy krok bliżej do pokoju na świecie.

Tak to właśnie było na tych studiach. To bardzo nieskładny i bez sensu post, po takim długim czasie, ale musiałam się podzielić. Uważam, że to bardzo ważne, aby pozostał tu ślad po mojej pierwszej obronie, tak jak po innych ważnych wydarzeniach. 

A teraz wracam dalej się wspinać. Widoki są ekstra :)

PS: Zapraszam was od razu na mojego nowego instagrama podlinkowanego z boku i tutaj, gdzie planuję być aktualnie najbardziej aktywna, żeby znowu Deszczy nie porzucać na rok.